Helaas was het weer in Nederland bewolkt, alleen in het uiterste noorden was de overgang kort te zien.


Woensdagmorgen 6 juni 2012 schuift Venus voor de zon langs. Deze Venusovergang is vanaf de aarde te zien
als een kleine zonsverduistering en is sinds het begin van onze jaartelling 26 keer voorgekomen.

De laatste overgang was in 2004 en het duurt tot 2117 voordat er weer een Venusovergang te zien is.

In totaal duurt de overgang zes uur, na zonsopkomst is de laatste anderhalf uur vanaf ongeveer half zes 's ochtends,
te zien in Nederland. De hele overgang vindt plaats tussen 0:03 uur 's nachts en 6:55 uur 's ochtends.

Voor een overgang die vanaf de aarde zichtbaar is, moeten Venus en de aarde op één lijn staan met de zon.
Venus passeert de zon door zijn elliptische baan vaker aan de onder- of bovenkant.

---

Venus Express zal de komende weken door een aantal baanmanoeuvres in een lagere baan om Venus worden
gebracht. Vanaf 4 augustus zal Venus Express dan nieuwe gebieden en verschijnselen kunnen onderzoeken.

De excentrische polaire baan, waarbij de afstand tot het oppervlak van Venus kon variëren
van 250 kilometer tot 66.000 kilometer. Hierdoor was het mogelijk om het noordelijk halfrond
van dichtbij te onderzoeken en het zuidelijk halfrond langduriger, maar van grotere afstand.

De afstand van de baan komt nu op 185 tot 300 kilometer te liggen. Het magnetische veld rond
de noordpool wordt onderzocht en ook metingen aan de buitenste lagen van de atmosfeer kunnen
worden verricht. Later is het de bedoeling om Venus Express nog dichter bij de planeet te brengen.


De opname van het zuidelijk halfrond is gemaakt door de Venus Express op een afstand van
30.000 kilometer van Venus, de zuidpool bevindt zich aan de onderkant en de evenaar aan de bovenkant.
De wolken verplaatsten zich van de evenaar naar de pool.

---

Venus Express heeft voor het eerst de aanwezigheid van hydroxyl in de atmosfeer van Venus aangetoond.
Hydroxyl is een molecuul dat moeilijk te vinden is, het bestaat uit één atoom waterstof en één atoom zuurstof.
Deze ontdekking geeft onderzoekers een mogelijkheid om de werking van de dichte atmosfeer van Venus te ontrafelen.

Het is gevonden in de bovenste lagen van de atmosfeer, ongeveer 100 km boven het oppervlak, met behulp van
de VIRTIS, Visible and Infrared Thermal Imaging Spectrometer. De Venus Express maakte hiervoor een beweging,
die van Venus wegdraaide om vervolgens een nauwelijks zichtbare atmosferische laag te onderzoeken.

VIRTIS vond de hydroxyl moleculen door het meten van de hoeveelheid infrarood licht dat de moleculen in
deze laag afgaven. De laag van de atmosfeer waarin de moleculen zijn gevonden is maar 10 km breed.


Aangenomen wordt dat hydroxyl een belangrijke rol speelt in de atmosfeer van een planeet, omdat het sterk
reageert met andere stoffen. Op aarde helpt het molecuul onder meer bij de afbraak van vervuilende stoffen in
de atmosfeer, door CO2 te stabiliseren, zo wordt voorkomen dat CO2 wordt omgezet in koolstofmonoxide en er is
ook een verband met de aanwezigheid van ozon, die onze planeet tegen de ultraviolette straling van de zon beschermt.

Men denkt dat het verband tussen hydroxyl en ozon op Venus niet veel verschilt met dat op aarde.
Wel lijkt de verdeling van hydroxyl en de ozon in de atmosfeer van Venus grotere wisselingen te vertonen.
Op Mars zou het een rol kunnen spelen in het steriliseren van de oppervlakte,
zodat het voor microben onmogelijk wordt om te leven.

---

Venus Express heeft gemeten dat de hoeveelheid zwaveldioxide in de atmosfeer van Venus sterk wisselt.
Zwaveldioxide is een vulkanisch gas, hierdoor is opnieuw de vraag ontstaan over actief vulkanisme op Venus.

De aanwezigheid van zwaveldioxide in de atmosfeer van Venus is geen bewijs voor recente
vulkanische activiteit. Maar de waarnemingen en metingen van de snelle veranderingen in
het zwaveldioxidegehalte zijn waarschijnlijk wel het bewijs van vulkanisme.


Zwavelverbindingen in de atmosfeer van de aarde blijven niet lang aanwezig, door chemische reacties met
het aardoppervlak worden ze aan de lucht onttrokken. Wetenschappers vermoeden dat dit op Venus ook
plaats vindt, alleen verlopen de reacties veel trager, over tijdschalen van tientallen miljoenen jaren.

---

Uit infraroodwaarnemingen eind februari van de Venus Express blijkt dat de vorm van de gigantische
atmosferische wervelwindstructuur boven de zuidpool van Venus extreem snel van vorm veranderd.

De wervel heeft een middellijn van ongeveer tweeduizend kilometer en is voor het eerst gefotografeerd
door Mariner 10 in 1974. Een vergelijkbare structuur is ook waargenomen op de noordpool
van Venus door de Pioneer in 1979 en ze vertonen veel overeenkomsten.

Op de opnamen, die in enkele dagen zijn gemaakt, is te zien hoe het oog van de storm in korte tijd
van vorm en structuur verandert. De oorzaak van die snelle veranderingen is niet bekend.


De wervel zelf ontstaat waarschijnlijk doordat hete lucht bij de evenaar opstijgt en naar de polen beweegt,
waar vervolgens weer een dalende beweging inzet. Dit veroorzaakt dan weer een depressie waardoor
deze regio nog warmer wordt. Door de rotatie van de planeet zou dan de wervelstructuur ontstaan.
Je kunt de poolwervel vergelijken met wat je ziet als je de stop uit de gootsteen trekt.

De ovale vorm geeft aan dat het een zeer complexe omgeving moet zijn, met atmosferische gassen stromend
in verschillende richtingen en tussen verschillende hoogtes. Dit verschijnsel is ook waargenomen op de aarde.

---

Veranderingen in het wolkendek van Venus kunnen heel snel en grootschalig zijn, dit blijkt uit
waarnemingen van Venus Express, die de heldere sluierbewolking op het zuiderlijk halfrond volgt.
In juli 2007 heeft de camera van de Venus Express, de Venus Monitoring Camera,
VMC een serie beelden gemaakt, om de ontwikkeling van de atmosfeer van de planeet te volgen.

Binnen enkele dagen kunnen zich hoge, heldere sluierwolken vormen, die zich uitstrekken
van de zuidpool tot de evenaar om hierna weer net zo snel te verdwijnen.
Het is niet duidelijk hoe deze weersveranderingen ontstaan.

De atmosfeer, die rijk is aan koolstofdioxide, bevat tot een hoogte van ongeveer 70 kilometer,
kleine hoeveelheden water- en zwaveldioxide-dampen. Normaal bevinden ze zich diep
in het wolkendek, maar als een atmosferisch proces deze moleculen de hoogte in stuwt,
worden deze blootgesteld aan de ultraviolette zonnestraling, die deze moleculen afbreekt.

De gescheiden deeltjes worden omgevormd tot zwavelzuurdeeltjes, die vervolgens
de lichtgekleurde sluierbewolking vormt. De donkere markeringen in het wolkendek
van Venus worden veroorzaakt door een chemisch component die ultraviolet zonlicht
absorbeert, maar welke dit is is nog niet duidelijk. Deze plekken, De chemische samenstelling
kan men misschien achterhalen met een ander Venus Express instrument, namelijk VIRTIS.


Het wolkendek van Venus is pas te zien als de planeet in ultraviolette golflengten wordt bekeken,
alleen dan is de wolkenstructuur goed waarneembaar. Donkere en heldere strepen
duiden dus op gebieden waar ultraviolet zonlicht wordt geabsorbeerd of gereflecteerd.

De Venus Express heeft er ongeveer 600 rondjes op zitten.

---

De circulatiepatronen in de atmosfeer van Venus lijkt op die van de aarde, dit blijkt uit onderzoek
van Venus Express. Maar de samenstelling van de atmosfeer verschilt sterk met die van de aarde,
de atmosfeer van Venus bestaat grotendeels uit kooldioxine en de luchtdruk is zeer hoog.


Venus Express heeft ook ontdekt waarom er op Venus vrijwel geen water is, uit de hoogste regionen
van de atmosfeer ontsnappen namelijk veel meer moleculen en sneller dan bij de aarde.
Uit metingen blijkt dat er grote aantallen ionen van waterstof, helium en zuurstof.

Deze ionen worden op hoogten tussen 80 en 100 kilometer gevormd door ontleding
van neutrale moleculen, inclusief water, onder invloed van de zonnestraling.
Hoewel het dichte dek van zwavelzuurwolken zichtbaar licht niet doorlaat, kon
de atmosfeer in ander specifieke golflengten gedetailleerd worden onderzocht.


De warme lucht die rond de evenaar opstijgt, stroomt over beide halfronden van Venus
op hoogten van rond de 60 kilometer in de richting van de polen. Rond de 60ste breedtegraad
daalt de lucht weer, om onder het wolkendek terug te keren naar de evenaar.

Op hoogten boven ongeveer 100 kilometer is een ander circulatiepatroon, daar stroomt ijle lucht van
het gebied waar de zon recht boven staat naar het tegenovergestelde punt aan de nachtzijde van Venus.

Ook zijn er bliksemontladingen in de atmosfeer ontdekt, de bliksem speelt een belangrijke rol
in de chemische samenstelling van de atmosfeer, door de elektrische ontladingen vallen de moleculen
uiteen, waarna de deeltjes zich weer tot nieuwe soorten moleculen kunnen samenvoegen.
De bliksems op Venus vinden niet plaats in wolken van waterdamp, maar in wolken van zwavelzuur.

---

Op 11 april 2006 kwam de Venus Express aan in een baan rond Venus, vandaag heeft Venus Express zijn eerste jaar
rond deze planeet volbracht. In het eerste jaar is onderzoek gedaan aan de wolkenwervels aan de polen van de planeet,
aan de opbouw van de dampkring en aan de temperatuurverdeling aan het oppervlak.

Op de opname hieronder zie je Venus in onechte kleuren, gemaakt door de Venus Express op 26 augustus 2006
op een afstand van 65000 kilometer van het oppervlak van Venus.
Dit blauwe verschijnsel heet airglow of nachthemellicht en ontstaat wanneer losse zuurstofatomen zich combineren tot zuurstofmoleculen.
Airglowonderzoek zal hopelijk meer informatie opleveren over de stromingspatronen in de dampkring en over de chemische processen
die er optreden, de losse zuurstofatomen ontstaan door splitsing van kooldioxide onder invloed van ultraviolet zonlicht.

---

Venus Express laat waarnemingen zien, die wat meer inzicht geven in de kracht en snelheid van de wolken op Venus.
Het wolkendek van Venus vertoont een superrotatie, ofwel de wolken draaien eens in de vier dagen rond de planeet.

Aan de polen komen enorme dubbele draaikolken voor, Venus Express kan de wolkenstructuur op verschillende hoogten in kaart
brengen, met behulp van infrarood- en ultraviolet-detectoren, zowel aan de dagzijde als aan de nachtzijde van Venus.


Venus Express heeft ontdekt dat het wolkendek in de gebieden bij evenaar erg turbulent en onregelmatig van structuur is.
Aan de dagzijde kan dat verklaard worden door de wisselwerking tussen de superrotatie en de convectie
als gevolg van de zonnestraling, aan de nachtzijde is die turbulentie minder makkelijk te verklaren.

---

Een instrument aan boord van Venus Express heeft voor het eerst een temperatuurkaart
van een groot gedeelte van het zuidelijke halfrond van de planeet gemaakt.

De gegevens zullen worden gebruikt om plekken op te sporen waar mogelijk nog vulkanische activiteit is.
Uit de metingen is gebleken dat de bergtoppen op Venus dertig graden kouder zijn dan de laaglanden.

Dit kouder betekent toch nog 447 graden Celsius, want door het enorme broeikaseffect is het overal heet op Venus.

---

De gepensioneerde sterrenkundige, Don Mitchell, heeft oude foto's van de
Russische ruimtesondes, Venera 13 en 14 bijgewerkt, om zo nog meer details te laten zien
van het oppervlak van Venus, de bergen op de achtergrond (eerste foto) en de bodem.


Venera 13 en 14 landden in maart 1982 succesvol op het oppervlak van Venus.
Beide ruimtesondes zagen er hetzelfde uit en maakten mooie foto's.
De oude foto's zijn nu opnieuw bewerkt en laten een veel duidelijker beeld zien van Venus.
Mitchell heeft donkere en lichte plekken op de foto's weg gefilterd om meer details naar voren te brengen.


Bij de volgende stap zullen foto's van Venera 9 en 10 opnieuw worden bijgewerkt.
Nog maar weinig mensen hebben de gemaakte foto's van deze ruimtesondes gezien.

---

Waarnemingen van de Venus Express in infrarood, ultraviolet en zichtbaar licht,
hebben belangrijke gegevens opgeleverd over Venus.
De ruimtesonde zag in zijn eerste baan rond Venus een dubbele werveling in de atmosfeer,
boven de zuidpool, bijzondere streeppatronen en sporen van zuurstof.

De eerste baan die de Venus Express aflegde, duurde negen dagen en had een afstand
van 350.000 tot 400 kilometer boven het oppervlak.
De ruimtesonde stuurde tijdens zijn eerste baan rond de planeet ook al metingen terug
van de chemische samenstelling van de atmosfeer, die bevestigden de aanwezigheid van kooldioxide, CO2.
Straling van de zon reageert hoog in de atmosfeer met CO2 waardoor koolmonoxide en zuurstof ontstaan.


Dat er één werveling zou zijn, hadden wetenschappers wel verwacht, maar hoe er
twee wervelingen zijn ontstaan moet nog verder onderzocht worden.
Rond de wervelingen beweegt een koude luchtstroom, verderop komen opmerkelijke streeppatronen voor
in het wolkendek, waarschijnlijk worden de strepen veroorzaakt door stof en aerosolen in de atmosfeer.

In het verleden werd de zuidpool onderzocht door de Amerikaanse ruimtemissies Pioneer
en Mariner 10, maar nog nooit werden de verschijnselen in de atmosfeer zo gedetailleerd vastgelegd.
Sinds 7 mei draait de Venus Express in een baan van 24 uur rond de planeet,
van 66.000 kilometer tot 250 kilometer boven het oppervlak.

---

Na de aankomst op 11 april van de Venus Express bij Venus, draaide de sonde in een elliptische baan,
waarvan het verste punt meer dan 300.000 kilometer van de planeet verwijderd was.
Na vijf baancorrecties draait de Venus Express nu in een minder langgerekte baan,
waarvan het hoogste punt 66.000 kilometer boven Venus ligt.


De sonde volgt een baan over de polen, met een omlooptijd van 24 uur, waarvan het laagste punt
op ongeveer 250 kilometer boven de noordpool van de planeet ligt.
Eén voor één zullen nu de instrumenten van Venus Express worden ingeschakeld en getest.
Als alles goed verloopt, zal op 4 juni kunnen worden begonnen met het wetenschappelijke onderzoek
van de atmosfeer en het oppervlak van Venus.

Maar de Venus Express heeft te kampen met zijn eerste defecte onderdeel. Vluchtleiders merkten op dat een spiegel,
die onderdeel is van een interferometer, om de temperatuur en de samenstelling van de atmosfeer te onderzoeken,
kapot gegaan is door een onduidelijke reden en dat deze niet meer 90° kan gedraaid worden.

In maart werd de spiegel voor de eerste keer gedraaid en op 27 april slaagden de vluchtleiders er in
de spiegel 30° te draaien maar nu zit de spiegel vast en kan men op dit moment niet verder werken met
het PFS instrument, men hoopt dat de vluchtleiders het probleem nog op kunnen lossen.
De PFS is één van de 7 instrumenten die de Venus Express aan boord heeft en volgens de ESA zouden
alle overige wetenschappelijke instrumenten zich in goede conditie bevinden.

---

De Venus Express, die op 11 april bij Venus aankwam, heeft de eerste foto's doorgestuurd.
Met de Venus Monitoring Camera, is vanaf ongeveer 200.000 kilometer afstand een opname
gemaakt van de zuidpool, die nog niet eerder in beeld is gebracht.


Op de foto zijn duidelijk wolkenpatronen in de dampkring van Venus zichtbaar.
Vanuit een lagere baan zal de ruimtesonde straks veel gedetailleerdere foto's
van het wolkendek van de planeet kunnen maken.

---

Op 11 april is de Venus Express bij Venus aangekomen, om 11.30 uur bevestigde ESA,
dat de Venus Express volgens plan, in een baan om Venus is gekomen.
Ze heeft de afstand van 400 miljoen kilometer in ongeveer 5 maanden afgelegd.

Voor de ESA is dit de eerste missie naar Venus, één van de meest raadselachtige planeten in het zonnestelsel.

Om in een baan om de planeet te komen, moest de Venus Express zijn snelheid van 29.000 kilometer per uur
ten opzichte van Venus met ongeveer 15% terugbrengen. Vanaf de grond kreeg de satelliet
een reeks opdrachten om de boordmotor te laten ontbrandden en de corrigerende manoeuvres uit te voeren.

Op 11 april om drie minuten over acht 's ochtends, begonnen deze manoeuvres, om negentien minuten
over negen volgde de ontbranding van de motor, die ongeveer 51 minuten duurde.
Het belangrijkste was wel dat de manoeuvres op de juiste momenten moesten plaatsvinden,
deze reeks manoeuvres begonnen op 4 april en duren tot 13 april.


Tijdens het ontbrandden van de motor werden de zonnepanelen van de sonde zo gericht dat het risico
van een te grote mechanische belasting tijdens het afremmen minimaal was.

De komende vier weken ontbrandt de motor nog enkele keren, deze handelingen moeten er voor zorgen, dat
de Venus Express in haar lager gelegen operationele polaire baan op 400 kilometer hoogte terecht komt.

De Venus Express moet in mei in een vaste baan rond Venus komen en draait in 24 uur een keer om Venus.
Vanaf 4 juni beginnen de wetenschappelijke onderzoeken.

---

Honderd dagen nadat Venus Express gelanceerd werd richting de planeet Venus,
heeft de ESA voor de eerste keer succesvol haar hoofdmotor onstoken.

De sonde bevindt zich op dit moment 47 miljoen kilometer van de aarde.
In de nacht van 16 op 17 februari werd de hoofdmotor 3 seconden ontstoken.

De hoofdmotor zorgt ervoor dat de ruimtesonde, als zij over een paar maanden bij Venus aankomt,
wordt afgeremd en de ruimtesonde in een baan om de planeet kan worden gebracht.

Een uurtje later werden in Australië gegevens ontvangen dat de ontsteking succesvol was verlopen.
De handeling zorgde ervoor dat snelheid van Venus Express met 3 meter per seconde is verhoogd.

Tegelijkertijd werd de hoofdantenne van de sonde beter naar de aarde te gericht.
De volgende grote stap is de ontsteking van de hoofdmotor op 11 april.


De motor zal ontstoken worden in de tegenovergestelde richting waarin de sonde zich voortbeweegt.
Zo wordt ze afgeremd en kan ze in een baan om Venus komen. De motor zal dan gedurende 51 minuten branden.

Venus Express is na Mars Express, die al sinds december 2003 rond de Rode Planeet cirkelt, de tweede
in een serie van missies die de ESA uitvoert naar planeten in ons zonnestelsel.

Venus Express wordt uiteindelijk in een baan rond de planeet gebracht om uitgebreid onderzoek te doen naar
de structuur, de samenstelling en de kracht van de atmosfeer.

De atmosfeer wordt gekenmerkt door zeer hoge temperaturen, een zeer hoge druk, een enorm broeikaseffect
en de tot nu toe onverklaarbare verschijnsel dat de dampkring in maar vier dagen ronddraait.

Bij nadering van de planeet krijgt Venus Express door de sterke aantrekkingskracht, te maken met veel
zwaardere omstandigheden, dan Mars Express in de buurt van de Rode Planeet Mars.

In haar baan komt de sonde tot op tweehonderd vijftig kilometer van het oppervlak van Venus voor close-up
waarnemingen en verwijdert zich tot 66.000 kilometer voor een algemeen overzicht van de planeet.

9 november is de Venus Express gelanceerd en zal vanaf april 2006 Venus,
ook wel de zusterplaneet van de aarde genoemd, onderzoeken.

Er zijn nog vragen genoeg.

Want hoe komt het dat het buitenste deel van de atmosfeer met grote orkaankracht in slechts
vier dagen rond de planeet raast terwijl het aan de oppervlak vrijwel niet waait?

Waarom heeft Venus, die in het begin op de aarde leek, zich totaal anders ontwikkeld?

Waarom is op Venus het broeikaseffect zo enorm toegenomen en op aarde niet,
het lijkt of Venus steeds heter wordt, maar het is de vraag hoe dit komt.

Is Venus nu geologisch dood of komt er nog vulkanisme voor?